Trật ACL, rách ACL là những chấn thương phổ biến ảnh hưởng đến khớp nối đầu gối. ACL chiếm đến 70% các ca chấn thương đầu gối nghiêm trọng.
Giải phẫu học đầu gối
Đầu gối là một trong những khớp nối lớn và phức tạp nhất trong cơ thể. ACL là một trong 4 dây chằng chính nơi đầu gối (2 dây giữa và 2 dây cạnh) nằm dưới lớp bọc đầu gối, kết nối xương đùi (bắp trên) và xương ống quyển. Chức năng của ACL là ngăn không cho xương ống trượt về phía xương đùi và hạn chế chuyển động quay của khớp gối.
Chấn thương ACL xảy ra như thế nào?
ACL có thể bị dãn hoặc rách chủ yếu do các nguyên nhân:
+ ACL bị dãn nhẹ nhưng vẫn đủ giữ cố định đầu gối.
+ Rạn/đứt một phần (rất hiếm gặp).
+ Rách/đứt hoàn toàn (dây chằng rách làm đôi và khớp gối không thể cố định).
Phẫu thuật ACL
Với mức độ nhẹ thì chỉ cần dùng bộ bó gối để hỗ trợ và kết hợp vật lý trị liệu để hồi phục. Phẫu thuật là giải pháp cho các chấn thương ACL nặng. Kết quả của việc chữa trị cũng tùy thuộc mức độ tổn thương, tuổi tác, mức độ vận động cũng như các bệnh lý khác (có thể có) ở khớp gối.
Có một số test để bác sĩ hoặc nhà vật lý trị liệu xác định mức độ chấn thương, hoặc kèm theo thực hiện chụp X-ray và MRI nếu cần thiết.
Nếu không thể “nối” lại hai đầu dây chằng đã bị đứt/rách thì phần thay thế có thể lấy từ một dây chằng khác còn tốt.
Sau phẫu thuật, bệnh nhân phải dùng nạng từ 1-3 tuần. Để hồi phục hoàn toàn cần phải có một chương trình chăm sóc dài hạn từ 3-4 tháng hoặc từ 6-8 tháng với các VĐV có mức độ vận động mạnh.
Giải phẫu học đầu gối
Đầu gối là một trong những khớp nối lớn và phức tạp nhất trong cơ thể. ACL là một trong 4 dây chằng chính nơi đầu gối (2 dây giữa và 2 dây cạnh) nằm dưới lớp bọc đầu gối, kết nối xương đùi (bắp trên) và xương ống quyển. Chức năng của ACL là ngăn không cho xương ống trượt về phía xương đùi và hạn chế chuyển động quay của khớp gối.
Chấn thương ACL xảy ra như thế nào?
ACL có thể bị dãn hoặc rách chủ yếu do các nguyên nhân:
- Đột ngột ngừng hoặc chuyển hướng.
- Khớp gối bị xoắn vặn.
- Tiếp đất sai cách hoặc quá mạnh (sau cú nhẩy).
- Va chạm tại vị trí trước đầu gối.
+ ACL bị dãn nhẹ nhưng vẫn đủ giữ cố định đầu gối.
+ Rạn/đứt một phần (rất hiếm gặp).
+ Rách/đứt hoàn toàn (dây chằng rách làm đôi và khớp gối không thể cố định).
Xử lý khi gặp chấn thương
Nghỉ ngơi hoàn toàn và Chườm đá, tương tự như chăm sóc chấn thương mắt cá (và các chấn thương mô nói chung). Cần nhắc lại là bạn cần chú ý để không bị “bỏng lạnh” và tránh tuyệt đối làm nóng vùng bị tổn thương trong vòng 24-72 giờ đầu.Phẫu thuật ACL
Với mức độ nhẹ thì chỉ cần dùng bộ bó gối để hỗ trợ và kết hợp vật lý trị liệu để hồi phục. Phẫu thuật là giải pháp cho các chấn thương ACL nặng. Kết quả của việc chữa trị cũng tùy thuộc mức độ tổn thương, tuổi tác, mức độ vận động cũng như các bệnh lý khác (có thể có) ở khớp gối.
Có một số test để bác sĩ hoặc nhà vật lý trị liệu xác định mức độ chấn thương, hoặc kèm theo thực hiện chụp X-ray và MRI nếu cần thiết.
Nếu không thể “nối” lại hai đầu dây chằng đã bị đứt/rách thì phần thay thế có thể lấy từ một dây chằng khác còn tốt.
Sau phẫu thuật, bệnh nhân phải dùng nạng từ 1-3 tuần. Để hồi phục hoàn toàn cần phải có một chương trình chăm sóc dài hạn từ 3-4 tháng hoặc từ 6-8 tháng với các VĐV có mức độ vận động mạnh.
Phòng tránh chấn thương ACL
- Khởi động đúng cách.
- Tránh hoặc sửa lại các động tác gây đau.
- Nghỉ ngơi và hồi phục. Rất quan trọng để tái tạo các mô (tissues) sau quá trình vận động.
- Các bài tập cân bằng để rèn luyện Giác quan cơ thể (proprioception) giúp bạn cử động mềm mại và tự cảm nhận giới hạn vận động của cơ thể mình.
- Tập giãn cơ.
